[转帖]秦汉的越人
<P > 秦汉的越人</P><P >越是我国古代东南部民族名。战国秦汉时期,越人分布地区很广。《吕氏春秋<FONT face="Times New Roman">·</FONT>恃君览》说:<FONT face="Times New Roman">“</FONT>扬汉之南,百越之际。<FONT face="Times New Roman">”</FONT>《汉书<FONT face="Times New Roman">·</FONT>地理志》注引臣瓒曰:<FONT face="Times New Roman">“</FONT>自交趾至会稽七八千里,百越杂处,各有种姓。<FONT face="Times New Roman">”</FONT>因这一地区为《禹贡》扬州之域,故对越人称<FONT face="Times New Roman">“</FONT>扬越<FONT face="Times New Roman">”</FONT>。因其<FONT face="Times New Roman">“</FONT>各有种姓<FONT face="Times New Roman">”</FONT>,各部杂居共处,互不统属,故又称为<FONT face="Times New Roman">“</FONT>百越<FONT face="Times New Roman">”</FONT>。<FONT face="Times New Roman">“</FONT>百越<FONT face="Times New Roman">”</FONT>,按当时的称谓举其著者,有东越(闽越、东瓯)、南越、西瓯、雒越等。</P>
<P > <b>一、百越的族系</b></P>
<P > 百越各部分布虽广,却具有共同的民族特征。他们的族名是共同的。从战国到两汉这一时期中,百越部落有三个共同的族名称谓,即<FONT face="Times New Roman">“</FONT>越<FONT face="Times New Roman">”</FONT>、<FONT face="Times New Roman">“</FONT>骆<FONT face="Times New Roman">”</FONT>、<FONT face="Times New Roman">“</FONT>瓯<FONT face="Times New Roman">”</FONT>。<FONT face="Times New Roman">“</FONT>瓯<FONT face="Times New Roman">”</FONT>和<FONT face="Times New Roman">“</FONT>骆<FONT face="Times New Roman">”</FONT>是本族的自称,<FONT face="Times New Roman">“</FONT>越<FONT face="Times New Roman">”</FONT>是华夏给的名称。他们有共同的居住区域。《汉书<FONT face="Times New Roman">·</FONT>地理志》称:<FONT face="Times New Roman">“</FONT>今之苍梧、郁林、合浦、交趾、九真、南海、日南,皆粤分也。<FONT face="Times New Roman">”</FONT>中国古代东南沿海,以至五岭以南和匝江、闽江流域,都是百越分布地区。他们还有本民族的语言,即所谓<FONT face="Times New Roman">“</FONT>越语<FONT face="Times New Roman">”</FONT>。刘向《说苑》记有一段故事,说楚国有个王子泛舟于清波之中,听划桨的越族姑娘唱了一支歌。楚王子<FONT face="Times New Roman">“</FONT>召越译<FONT face="Times New Roman">’</FONT>翻译后,才懂得歌词的意义。这可见越语不仅不同于中原华夏语言,也不同于邻近楚人的语言。他们的经济生产相同,各部落都以种稻田为主,兼营渔猎或狩猎。《史记<FONT face="Times New Roman">·</FONT>货殖列传》说:<FONT face="Times New Roman">“</FONT>楚越之地,地广人稀,饭稻羹鱼,或火耕而水耨,果隋蠃蛤,不待贾而足。<FONT face="Times New Roman">”</FONT>《汉书<FONT face="Times New Roman">·</FONT>地理志》记儋耳、珠崖郡说:<FONT face="Times New Roman">“</FONT>男子耕农,种稻禾,紵麻:女子蚕桑织绩。<FONT face="Times New Roman">”</FONT>又说:<FONT face="Times New Roman">“</FONT>江南地广,或火耕水耨。民食鱼稻,以渔猎山伐为业,果蓏蠃蛤,食物常足。<FONT face="Times New Roman">”</FONT>在战国时,于越冶铸的青铜剑就很有名,其锋利能<FONT face="Times New Roman">“</FONT>穿铜釜,绝铁<FONT face="Times New Roman">”</FONT>。岭南地区的越人,则表现为铜鼓的制作。传世的大量铜鼓,其铸造之精,雕镂之美,图案之丰富,均世所罕见。自东汉以来,我国历史文献记载了铜鼓的使用、流传和出土情况。马援南征曾获得<FONT face="Times New Roman">“</FONT>骆越铜鼓<FONT face="Times New Roman">”</FONT>。今出土铜鼓最多的地方是广西,已达五百面以上。
越人有共同的习俗。如建筑住宅,用柱搭架为楼阁,人居楼上,牲畜家禽则圈养在楼下。这种住宅,称为<FONT face="Times New Roman">“</FONT>干栏<FONT face="Times New Roman">”</FONT>。晋张华《博物志》称:<FONT face="Times New Roman">“</FONT>南越巢居,北朔穴居,避寒暑也。<FONT face="Times New Roman">”</FONT>如断发文身,《史记<FONT face="Times New Roman">·</FONT>赵世家》说:<FONT face="Times New Roman">“</FONT>夫剪发文身,错臂左衽,瓯越之民也。<FONT face="Times New Roman">”</FONT>《汉书<FONT face="Times New Roman">·</FONT>严助传》:<FONT face="Times New Roman">“</FONT>越,方外之地,<FONT face="Times New Roman"></FONT>发文身之民也。<FONT face="Times New Roman">”</FONT>越人性习于水,善于水上活动。《越绝书》卷八称:越<FONT face="Times New Roman">“</FONT>水行而山处,以船为车,以楫为马,往若飘风,去则难从<FONT face="Times New Roman">”</FONT>。淮南王刘安在上武帝书中也说:越人<FONT face="Times New Roman">“</FONT>习于水斗,便于用舟<FONT face="Times New Roman">”</FONT>。
从上述几方面的共同情况看,可以认为百越在战国、秦汉时即已形成为一个族系。<FONT face="Times New Roman"> </FONT></P>
<P ><FONT size=3> </FONT><b>二、百越地区社会发展的不平衡</b></P>
<P > 分布在东南广大地区的百越部落,其社会经济政治文化的发展是不平衡的。甫越的番禹(今广州),商品经济发达,汉代已成为我国南方海外贸易的门户。番禹通过秦水(今北江)、郁水(今西江)可与江南及西南广大的内地密切交往。蜀地产的枸酱,通过夜郎,可转输到南越。临邓的程郑<FONT face="Times New Roman">“</FONT>冶铸,贾椎髻之民<FONT face="Times New Roman">”</FONT>。《史记索隐》:<FONT face="Times New Roman">“</FONT>谓通贾南越也。<FONT face="Times New Roman">”</FONT>由此沿海航行,往北可达会稽(今江苏长江以南地区)、东冶(今福建福州)等地,因而贸易兴盛,成为岭南与内地商品交流的中心。古代岭南最先兴起的城邑主要是分布在河道沿线,著名的于番禹外,还有广信、布山、合浦等地。这些城邑,人口较密集,交通较方便,经济文化发展早,最先成为百越的地区性经济中心。在广大的农村和山区,经济文化则处在闭塞落后状态。如闽越地区,<FONT face="Times New Roman">“</FONT>非有城郭邑里也,处谿谷之间,篁竹之中<FONT face="Times New Roman">”</FONT>,<FONT face="Times New Roman">“</FONT>地深昧而多水险<FONT face="Times New Roman">……</FONT>而间独数百千里,阻险林丛,弗能尽著<FONT face="Times New Roman">”</FONT>。东汉末年,到过海南岛的薛综说:<FONT face="Times New Roman">“</FONT>武帝诛吕嘉,开九郡,设交趾刺史以镇监之。山川长远,习俗不齐,言语同异,重译乃通。<FONT face="Times New Roman">”</FONT>九真郡的骆越,东汉以前尚<FONT face="Times New Roman">“</FONT>以射猎为业,不知牛耕<FONT face="Times New Roman">”</FONT>。</P>
<P > <b><FONT face="Times New Roman" size=3> </FONT>三、百越之走向民族融合</b><FONT face="Times New Roman" size=3> </FONT></P>
<P > 百越先民早在传说中的尧舜时代,即与中原发生了联系。春秋时期,越族中的先进部落联盟于越,在江浙一带建立了越国,不仅吞并了毗邻的吴国,而且与其他诸侯国逐鹿于中原,因而更接受了中原华夏族的影响。战国时期,楚灭越,<FONT face="Times New Roman">“</FONT>而越以此散<FONT face="Times New Roman">”</FONT>,<FONT face="Times New Roman">“</FONT>滨于江南海上,服朝于楚<FONT face="Times New Roman">”</FONT>。同时,楚势力向南发展,<FONT face="Times New Roman">“</FONT>南并蛮越,遂有洞庭、苍梧<FONT face="Times New Roman">”</FONT>,相当部分的越族地区成为楚国的版图。
秦汉时,百越各部正式纳入了多民族国家的统一体系中。秦始皇二十五年(公元前<FONT face="Times New Roman">222</FONT>年)继灭楚之后,降服了越君,秦以其地置会稽郡(今江苏苏北)。秦统一六国后,在瓯闽地区置闽中郡(治今福建福州),在南越、西瓯及骆越地设置南海郡(治今广东广州)、桂林郡(治今广西桂平西南)、象郡(治今广西崇左境),大徙中原之民与百越杂处。但西瓯部分余众退据丛林继续抵抗,并曾挫败秦军。秦军将领屠睢死于此役。秦末农民起义爆发,不少早已徒居淮北的越人参加了起义军。被废黜的越君无诸和摇也率领越人随着鄱君吴芮投入起义行列,在推翻秦朝的斗争中作出了贡献。秦南海郡龙川令赵佗当时代行南海尉事,乘机起兵割据,击并桂林、象郡,自立为南越武王。
汉高帝五年(公元前<FONT face="Times New Roman">202</FONT>年),汉朝建立,无诸以助刘邦灭项羽之功,复立为闽越王,王闽中故地,都东治(治今福建福州)。惠帝三年(公元前<FONT face="Times New Roman">192</FONT>年),<FONT face="Times New Roman">“</FONT>举高帝时越功<FONT face="Times New Roman">”</FONT>,摇也复立为东海王,都东瓯(治今浙江温州),时俗号为东欧王。高帝十一年(公元前<FONT face="Times New Roman">196</FONT>年),汉封赵佗为南越王,都番禹(今广东广州)。十二年,立越裔南武侯织为南海王,遥领揭阳(今广东揭阳)。这时,西瓯君长也<FONT face="Times New Roman">“</FONT>南面称王<FONT face="Times New Roman">”</FONT>,南徒雒越(今越南北部)的蜀王子也称安阳王。这种百越地方政权相对独立的局面,随着汉朝集权的逐步加强而发生变化。吕后末(公元前<FONT face="Times New Roman">180</FONT>年前后),西欧王、安阳王为赵佗所灭,在雒越设置了交趾、九真二郡。文帝初(公元前<FONT face="Times New Roman">179—</FONT>前<FONT face="Times New Roman">174</FONT>年),南海王反,汉击平之,徙其民于上淦(今江西新干)。武帝建元三年(公元前<FONT face="Times New Roman">138</FONT>年),闽越攻东瓯,东瓯请举国内徙,<FONT face="Times New Roman">“</FONT>乃悉举众来,处江淮之间<FONT face="Times New Roman">”</FONT>。元鼎五年(公元前<FONT face="Times New Roman">112</FONT>年),南越王反汉,次年汉出兵灭南越,以其地置南海、苍梧、郁林、合浦、交趾、九真,日南七郡,并开珠崖、儋耳二郡。元封元年(公元前<FONT face="Times New Roman">110</FONT>年),闽越反,汉出兵讨之,闽越诸将杀其王以降,<FONT face="Times New Roman">“</FONT>诏军吏皆将其民徒处江淮间<FONT face="Times New Roman">”</FONT>。至此,百越各部全置于汉郡县统治之下。在统一的多民族国家的推动下,百越地区的经济、文化有明显的发展。有些地区的出土文物反映出:汉武帝以后,铁制工具显著增加,文化面貌上的民族特点逐渐减弱。部分百越与汉族在共同的经济生产与贸易活动,以及文化的相互影响中,加速了民族融合的进程。<FONT face="Times New Roman" size=3> </FONT></P>
<P > <FONT face="Times New Roman"><FONT size=3> </FONT> </FONT>白寿彝主编《中国通史》第<FONT face="Times New Roman">5</FONT>册<FONT face="Times New Roman" size=3> </FONT></P>
页:
[1]